Jak pokazać
na niewielu ponad stu zdjęciach zarówno przeszłość, jak i teraźniejszość Bułgarii? Jest to zadanie prawie, że niemożliwe. Podjęła się go jednak niezwykła fotografka i reżyserka – Viktoria Marinov – a rezultat jej pracy zaprezentowany został 14 grudnia 2016 roku na otwarciu wystawy pt. „Bułgaria. Historia i kultura w stu kadrach” w galerii Bułgarskiego Instytutu Kultury.
Zdjęcia autorstwa Viktorii Marinov, układające się w subiektywny klucz chronologiczny od starożytności po Bułgarię współcześnie, powstały w czasie wspólnej podróży badawczej fotografki, dr Małgorzaty Skowronek i samego inicjatora projektu – prof. Georgi Minczewa. Ten bułgarsko-polski historyk, mediewista, slawista, profesor Uniwersytetu Łódzkiego i dyrektor Katedry Filologii Słowiańskiej – jak wyznał na otwarciu wystawy – już od wielu lat naucza przedmiotu o nazwie historia i kultura Bułgarii, lecz wciąż brakuje według niego książki, która objęłaby dobrze wszystkie te zagadnienia. W Polsce dominuje bowiem literatura pisana jeszcze przed 1989 rokiem, która opowiada o Bułgarii z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Powstające zaś współcześnie przewodniki turystyczne są zbyt ogólnikowe (często powtarzają dawne fotografie) i ograniczają się zasadniczo do opisu wybrzeża Morza Czarnego, przez co stereotyp Bułgarii jako wakacji spędzonych nad morzem jest nadal tak powszechny. Właśnie to prof. Minczew postanowił zmienić. Dokładnie rok temu przedstawił dyrekcji Bułgarskiego Instytutu Kultury projekt, w którym wraz ze swoim współpracownikiem zamierzali pojechać do Bułgarii i wykonać około czterech tysięcy fotografii, które następnie posłużą do promocji bułgarskiej kultury i sporządzenia albumu dedykowanego studentom. Po odbytej podróży pomysł ewoluował i dziś Georgi Minczew myśli o tym, by z pomocą materiałów ikonograficznych i zapisków zgromadzonych podczas dwunastodniowej wyprawy, stworzyć książkę, w której zaprezentuje prawdziwą Bułgarię – nie tylko jej historię, lecz przede wszystkim to, jaka jest teraz. Profesor zapowiedział również, że nie będzie to opis „cukierkowej rzeczywistości”, a zawarte zostaną w niej także problemy z jakimi zmagała się i w dalszym ciągu zmaga Bułgaria.
Wszystko to doskonale odzwierciedlają kadry Viktorii Marinov (które stanowią tylko część bogatego archiwum po podróży), w których pojęcie kultury zostało rozszerzone – nie pokazują bowiem jedynie pomników, muzeów, czy parków krajobrazów, a zwykłą codzienność, to jak Bułgarzy żyją, pracują, jak spędzają czas wolny. Na zdjęciach uchwycone zostały ulice bułgarskich miast, kawiarnie, sklepy, targi, a nawet architektoniczne pozostałości po komunizmie, których wygląd zmieniają uliczni artyści, a gdzie na co dzień zbierają się młodzi ludzie. Fotografie pokazują również odrestaurowane cerkwie i monastyry z przepięknymi freskami, imponujące trackie grobowce wraz z odkrytymi w nich skarbami, bułgarskie góry i nieskomercjalizowane regiony nadmorskiego wybrzeża. Bułgarię pełną wartości. Sama fotografka mówi o tym, że gdy wyjechała na studia reżyserskie i operatorskie do Bułgarii – zakochała się, a jej serce od tego czasu bije podwójnym rytmem. Inicjator projektu prof. Georgi Minczew wyraził wdzięczność Ministerstwu Kultury Republiki Bułgarii za wparcie tej instytucji, co ułatwiło ekipie dostęp do zabytków i pomników kultury. Zdjęcia tych zabytków ukażą się w opracowaniu „Bułgaria – historia i kultura”.
Cały projekt zrealizowany został dzięki pomocy finansowej Konsula Honorowego Republiki Bułgarii we Wrocławiu J. E. Jana Chorostkowskiego oraz wsparciu Ambasady Republiki Bułgarii i Bułgarskiego Instytutu Kultury w Warszawie.
Wystawę w Bułgarskim Instytucie Kultury można obejrzeć do 1 lutego 2016 roku. Serdecznie zapraszamy!
Tekst: Pamela Kaczmarek