Trzeci marca dla Bułgarów jest dniem szczególnym – po 500 latach pozbawienia wolności politycznej i duchowej – Bułgaria powróciła na polityczną mapę świata i wkrótce odzyskała niepodległość. Dzień to Święto Narodowe Republiki Bułgarii i z tej okazji 2 marca 2016r., odbył się uroczysty koncert w Mazowieckim Instytucie Kultury zorganizowany przez Bułgarski Instytut Kultury pod patronatem Ambasady Republiki Bułgarii. Na scenie zagrali na dwoje skrzypiec maestro i jego uzdolniony uczeń – prof. Józef Radionow i Aleksander Iwanow – z akompaniamentem fortepianowym Zornicy Radionowej.
Na samym początku uroczystości dyrektorka Bułgarskiego Instytutu Kultury – Kalina Stanczewa – przypomniała o tym, że to dokładnie 138 lat temu na mocy traktatu pokojowego między Rosją, a Imperium Otomańskim, dla bułgarskiej narodowości otworzyła się droga do odzyskania państwowości. Dla uczczenia tej historycznej chwili, 3 marca – Dnia Wyzwolenia – we wszystkich cerkwiach podczas liturgii i uroczystości państwowych, w każdym bułgarskim mieście, Bułgarzy udają się z honorami wojskowymi i kwiatami pod pomnik cara wyzwoliciela Aleksandra II oraz na groby poległych, by wyrazić wdzięczność oraz szacunek dla bohaterów rewolucji narodowej, męczenników wiary, przywódców duchowego odrodzenia, i bułgarskich ochotników. Oddają również hołd wyzwolicielom i żołnierzom innych narodowości – w tym Polakom, którzy uczestniczyli w wojnie wyzwoleńczej w latach 1877-1878. Liczebność tych Polaków szacuje się obecnie na 50tys. żołnierzy, przywódców oraz lekarzy. Jednym zaś z generałów był Walerian Derożyński, który zginął bohatersko pod Szypką.
Po wyzwoleniu Bułgarii nastąpiło odrodzenie bułgarskiej kultury duchowej i materialnej. Od XIV do XIX wieku niezwykłe cerkwie i monastyry zachowały wiarę i rozwijały literaturę, ikonografię, i architekturę. Fotografie niektórych z tych tak ważnych i zabytkowych miejsc, które wpisane są na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, można było obejrzeć w sali obok, tuż po koncercie.
Jak wyznała Kalina Stanczewa – świąteczny program muzyczny był symboliczny dla ciągłości bułgarskiej sztuki. Fenomenalni muzycy zaprezentowali klasyczne i współczesne utwory m.in. G. P. Telemanna, H. Wieniawskiego, N. Paganiniego, M. Moszkowskiego i P. Stajnowa. Skrzypek – Józef Radionow – jest profesorem skrzypiec w Państwowej Akademii Muzycznej, a także laureatem wielu bułgarskich i międzynarodowych nagród. Jego działalność obejmuje koncerty jako solista, kameralista, koncertmistrz, a od ponad czterech dziesięcioleci jest również pedagogiem. Przed polsko-bułgarską publicznością w Warszawie wystąpił wraz ze swoim uczniem, niezwykle utalentowanym Aleksandrem Iwanowem, który mimo młodego wieku jest laureatem prestiżowych nagród z konkursów krajowych i zagranicznych. Zagrali wspólnie z fortepianowym akompaniamentem Zornicy Radionowej (żony profesora), która wykłada na Sofisjkiej Akademii Muzycznej i jest aktywną solistką, i kameralistką z szerokim repertuarem.
Zachwyceni goście – w tym wielu obecnych na uroczystości międzynarodowych delegatów i reprezentantów Ambasady Republiki Bułgarii – nagrodzili wykonawców owacją na stojąco i gorącymi brawami.
Tym koncertem Bułgarski Instytut Kultury stawia początek miesiącom festiwalowym pt. „Polsko, poznaj przyszłość sztuki bułgarskiej” pod patronatem Ministerstwa Kultury Republiki Bułgarii. W ramach projektu od 2 marca do 22 lipca 2016 r. BIK zorganizuje różne imprezy artystyczne z udziałem wykładowców, studentów i uczniów z wiodących uczelni artystycznych – wyższych i średnich szkół w Bułgarii.
Tekst: Pamela Kaczmarek