Tegoroczna edycja Tygodnia Kultury Żydowskiej zachwyciła mocnym bułgarskim akcentem. Ósmego października w niezwykle klimatycznym Centrum Kultury Żydowskiej w Krakowie została otwarta słynna wystawa pt.: „Siła społeczeństwa obywatelskiego: Los Żydów w Bułgarii” autorstwa dr Albeny Tanevej. Tym razem na ekspozycję przybyli zacni goście – oficjalna delegacja Republiki Bułgarii na czele z Prezydentem Państwa – Rosenem Plevnelievem.
Prezydent Republiki Bułgarii Rosen Plevneliev
Prezydent Miasta Krakowa Jacek Majchrowski
Zjęcie: Krum Krumow
Ekspozycja składająca się z 23 plakatów, uzupełnionymi tekstem historycznym w języku angielskim oraz dobranymi zdjęciami historycznymi została udostępniona przez Państwowy Instytut Kultury Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Bułgarii i zrealizowana z udziałem Centrum Badań Europejskich Uniwersytetu Sofijskiego im. Klemensa z Ochrydy. Jej skuteczne promowanie na terenie Polski zawdzięczamy Ambasadzie Republiki Bułgarii w Warszawie oraz w szczególności Bułgarskiemu Instytutowi Kultury na czele z Dyrektorem Michaelą Todorovą.
Przed otwarciem wystawy redaktor pisma „Słowo żydowskie” Piotr Piluk zaprosił gości na wirtualny spacer po zabytkach żydowskich bułgarskiej stolicy – Sofii. Prezentacja zachwyciła dokładnym, wrażliwym na szczegóły spojrzeniem redaktora, który w swojej obserwacji fotograficznej skupił się na sofijskiej synagodze, uchodzącej za jedną z najpiękniejszych w Europie. Autor połączył swoje fotografie ze zwięzłą i rzeczową opowieścią na temat zabytków żydowskich w Sofii zwracając uwagę na tak typową dla Bułgarii koegzystencję etniczno-religijno-kulturową, która na co dzień umyka mieszkańcom bułgarskiej stolicy. W swoim reportażu zwrócił szczególną uwagę na układ świątyń – żydowskiej i muzułmańskiej, pomiędzy którymi znajdują się są hale targowe. W tym miejscu dwa zupełnie odmienne światy spotkały się i dalej spotykają, współistniejąc w sposób absolutnie naturalny.
Po pokazie multimedialnym przyszła kolej na uroczystości. Prezydent Bułgarii został serdecznie przywitany przez gospodarzy – Prezydenta Miasta Krakowa Jacka Majchrowskiego i Dyrektora Centrum Kultury Żydowskiej Joachima Russka.
Na uroczystym otwarciu Prezydent Bułgarii podkreślił niezwykle ważną rolę bułgarskiego społeczeństwa obywatelskiego w ocaleniu Żydów bułgarskich; społeczeństwo to miało swoje silne osobowości, jak wicemarszałek ówczesnego parlamentu bułgarskiego Dimityr Peszew i Мitropolita Płowdiwu Kirił. Miało swoje działające społeczne i polityczne struktury, jak partie i cerkiew prawosławna. W tym właśnie tkwiła siła społeczeństwa – mówił Prezydent – która pozwoliła zachować społeczność żydowską w naszym kraju i sprawiła, że ona dalej się rozwijała.
Reasumując przemówienie Prezydenta Republiki Bułgarii, otrzymujemy po raz kolejny odpowiedź na historyczne pytanie, kto tak naprawdę ocalił Żydów bułgarskich – ocalił ich naród. Właśnie ta tak ważna odpowiedź została zawarta w ekspozycji „Siła społeczeństwa obywatelskiego: Los żydów w Bułgarii.”
„To oni – naród – walczyli w sposób dwojaki. Pokojowo, ale też zbrojnie. Blokowali drogi, blokowali dworce kolejowe, blokowali porty nad Dunajem. Dowiedli, że każda poszczególna jednostka ma swój wkład i ma siłę, żeby odmienić historię.”
„Siła społeczeństwa obywatelskiego: Los Żydów w Bułgarii” jest wystawą – opowieścią, która poszukuje granicy między tolerancją, a jej brakiem w stosunku do innych. Ekspozycją o pewnym wydarzeniu historycznym, z którego naród bułgarski i cała Europa mogą być dumni.
Jedyny w swoim rodzaju przykład memoriału dla żywych. Pięćdziesiąt tysięcy istot ludzkich.
Wystawa będzie otwarta dla gości do dnia 05.11.2013 r. Zapraszamy.
Tekst: Krum Krumov
P.S. Audioedycja na temat wystawy: http://bnr.bg/Audio.aspx?lang=
Zdjęcia z wystawy, źródło Fundacja Judaica: http://judaicafotografie5774.wordpress.com/2013/10/08/wernisaz-wystawy-o-zydach-bulgarskich/