Z okazji dnia Bułgarskiej Oświaty, Kultury i Piśmiennictwa Słowiańskiego Ambasada Republiki Bułgarii oraz Bułgarski Instytut Kultury 24 maja 2016 roku, w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, wręczyli tradycyjne dyplomy honorowe i najwyższe odznaczenia Ministerstwa Kultury Republiki Bułgarii „Złoty wiek” Cara Symeona za zasługi w promowaniu kultury i nauki bułgarskiej w Polsce. Uhonorowane zostały Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jako instytucje, a także dr hab. Andrzej Bolesław Biernacki, prof. Tadeusz Sarnowski i prof. Piotr Dyczek. Uroczystość wręczenia uwieńczył koncert muzyki słowiańskiej – folklor i klasyka w wykonaniu dwóch mistrzów akordeonu – Petara Ralcheva i prof. Klaudiusza Barana, którzy zaledwie po jednym dniu znajomości stworzyli fenomenalny, folklorystyczno-klasyczny duet.
Ceremonię rozpoczęła przemowa Ambasadora Republiki Bułgarii, Emiła Jałnyzowa, który przypomniał, że 24 maja stanowi jedno z najważniejszych świąt państwowych w Bułgarii. Jest dniem uczczenia świętych braci Cyryla i Metodego, których działalność misyjna prowadzona pod koniec IX wieku miała nie tylko doniosłe znaczenie dla powstania piśmiennictwa słowiańskiego, lecz przede wszystkim dla rozwoju kultury i poczucia wspólnoty wśród narodów europejskich. Jedność tą czuć było na samej uroczystości, dzięki obecności na sali takich osobistości jak: Ambasador Mołdawii – Lurie Bodrug, Ambasador Ukrainy – Andrij Deszczyca, Ambasador Szwajcarii – Andrej Motyl i Ambasador Węgier – Iván Gyurcsík.
Następnie Ambasador Bułgarii wspólnie z Kaliną Stanczewą, dyrektorką Bułgarskiego Instytutu Kultury, wręczyli honorowe dyplomy i odznaczenia zasłużonym Polakom w rozkrywaniu, badaniu i rozpowszechnianiu wiedzy o historycznym dziedzictwie, jakie pozostawiły po sobie na ziemiach bułgarskich wielkie starożytne cywilizacje.
Dyplomy honorowe i najwyższe odznaczenia Ministerstwa Kultury „Złoty wiek” Cara Symeona przyznane zostały Uniwersytetowi Warszawskiemu – reprezentowanemu w osobie rektora prof. Marcina Pałysa – oraz Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – reprezentowanego przez Dziekana Wydziału Historycznego prof. dr hab. Kazimierza Ilskiego – za aktywny udział zespołów badawczych tychże uniwersytetów w najdłuższej ekspedycji archeologicznej, badającej antyk na terytorium Bułgarii, bez przerwy od 55 lat. W starożytnym mieście Novae koło Swisztowa regularne prace archeologiczne rozpoczęły się w 1960 roku, w których od samego początku wzięli udział badacze z Uniwersytetu Warszawskiego oraz zespół z Instytutu Archeologii Bułgarskiej Akademii Nauk. Uczeni zaś z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do wspólnej ekspedycji przyłączyli się w 1970 roku. Od tego momentu w Novae pracowały trzy pokolenia archeologów, co pozwoliło odznaczyć oba te uniwersytety jako instytucje. Do dziś zespoły badawcze kontynuują współpracę na różnych obiektach w Novae, a od zeszłego roku przedsięwzięcie „Novae – Serce legionu” z zakończoną wizualizacją i ekspozycją, zostało otwarte na turystykę kulturową. Na terenie projektu, o powierzchni 23 hektarów, zakończono odbudowę głównych budynków z dwóch okresów Novae – obozu legionów rzymskich (I-II w. n.e.) i wczesnochrześcijańskiego centrum (V-VII w. n.e.) Wspólny wysiłek bułgarsko-polskiej ekspedycji zwieńczyło międzynarodowe uznanie – w środowisku naukowym Novae ocenia się na najlepiej przebadane miasto wojskowe na linii obronnej Cesarstwa Rzymskiego.
Dyplom honorowy Ministerstwa Kultury za udział ponad 45 lat we wspólnej ekspedycji archeologicznej w Novae przyznany został dr hab. Andrzejowi Bolesławowi Biernackiemu – polskiemu historykowi i archeologowi, docentowi, doktorowi, badaczowi antyku i wczesnego Bizancjum. Pracownikowi Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Swoje życie zawodowe poświęcił Novae, gdzie pracował od 1969 roku. Od 1990 jest zaś kierownikiem Międzynarodowej Interdyscyplinarnej Ekspedycji Archeologicznej „Novae” Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, która do dziś przeprowadza wspólnie badania z Bułgarską Akademią Nauk.
Dyplomem honorowym za udział we wspólnej ekspedycji archeologicznej w Novae odznaczony został prof. Tadeusz Sarnowski – polski historyk i archeolog, profesor, doktor, badacz antyku i wczesnego Bizancjum. W 1988 roku otrzymał tytuł profesora za monografię Armia rzymska w Mezji Dolnej i na północnym wybrzeżu Morza Czarnego, która w większości poświęcona jest Novae. Badania w Novae przeprowadza od 1969 roku. Jest długoletnim kierownikiem Katedry Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz jednym z kierowników (od 1995 roku) archeologicznej ekspedycji Uniwersytetu Warszawskiego, która do dziś przeprowadza badanie wspólnie z Bułgarską Akademią Nauk.
Dyplom honorowy Ministerstwa Kultury za udział w tej samej ekspedycji archeologicznej w Novae otrzymał prof. Piotr Dyczek – polski historyk i archeolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, doktor, badacz antyku i wczesnego Bizancjum. Od 1993 roku jest kierownikiem Zakładu Kultury Materialnej Antyku w tymże Instytucie oraz kierownikiem Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował na obiekcie archeologicznym Novae od początku do lat 70 XX wieku.
Uroczystość zwieńczona została wspólnym, bułgarsko-polskim występem muzycznym Petara Ralcheva i prof. Klaudiusza Barana. Bułgarski mistrz akordeonu rozwinął na tym niezwykłym instrumencie swój własny oryginalny styl, w którym wykrystalizowały się współczesne, modne tendencje bułgarskiej muzyki ludowej, niepopadające w konflikt z tradycjami folklorystycznymi. Polski muzyk jest zaś jednym z najbardziej wyrazistych akordeonistów i bandoneonistów w Polsce, a także profesorem Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina. Zaledwie po jednym dniu znajomości artyści ci stworzyli improwizowany duet, w którym połączyli folklor z klasyką, zachwycając tym samym zebranych w Muzeum Etnograficznym gości.
Tekst: Pamela Kaczmarek