Sezon kulturalny 2016/2017 Bułgarskiego Instytutu Kultury został oficjalnie otwarty! Z tej okazji, 14 września br., zaprezentowana została w naszej galerii unikatowa wystawa – po raz pierwszy przed polską publicznością ukazane zostały, w jednym miejscu na wspólnej wystawie, dzieła 15 najwybitniejszych bułgarskich malarzy, tworzących w pierwszej połowie XX wieku. Obrazy te należą do najstarszego zbioru Narodowego Muzeum Historii Wojennej w Sofii, które założone zostało w samym środku I wojny światowej. Gościem specjalnym wernisażu była dyrektor muzeum – docent dr Sonja Penkowa. Swoją obecnością zaszczycili również Ambasador Republiki Bułgarii w Polsce – Emił Jałnyzow, attaché wojskowy pułkownik Krasimir Stojanow oraz przedstawiciele wielu placówek dyplomatycznych i instytutów kultury.
Kalina Stanczewa – dyrektorka Bułgarskiego Instytutu Kultury – zapowiedziała na otwarciu, że będzie to szczególny sezon – w 2017 roku instytut obchodzić będzie bowiem swoją 65. rocznicę powstania. Jubileusz ten zobowiązuje do podtrzymywania bogatego i interesującego programu kulturalnego w rozpoczynającym się sezonie, a wystawa inauguracyjna była jego fenomenalnym początkiem. Zaprezentowane na niej dzieła pochodzą z kolekcji zebranej w 1916 roku – w roku najwyższego wysiłku i bułgarskiego zrywu narodowościowego. W różnych oddziałach bułgarskiej armii, o milionowej wówczas liczebności, walczyło wielu członków elity kulturalnej Bułgarii, a najbardziej utalentowani mistrzowie malarstwa i grafiki służyli jako malarze wojskowi w Sztabach i Dywizjach. Kalina Stanczewa na koniec przemówienia podziękowała także docent Penkowej, jako współautorce wystawy, za wybranie tak zjawiskowych obrazów i za zjednoczenie ich pod poruszającym tytułem „Nie byłem uzbrojony, lecz miałem plecak i sztalugi” (jest to cytat z listu jednego z artystów).
Doktor Sonja Penkowa wyjawiła, że gdy dyrektorka Bułgarskiego Instytutu Kultury zwróciła się do niej z propozycją wystawy, zastanawianie się nad jej tematem przewodnim nie trwało długo – Narodowe Muzeum Historii Wojennej w Sofii obchodzi bowiem w tym roku swoje 100-lecie istnienia. Dlatego właśnie wystawione zostały obrazy z najstarszego zbioru, a wszyscy z wybranej piętnastki twórców byli malarzami wojskowymi, służącymi podczas wojen bałkańskich i I wojny światowej (Aleksandr Żendow, Aleksandr Mytow, Boris Denew, Władimir Dimitrow – Mistrz, Georgi Maszew, Konstantin Sztyrkełow, Nikoła Tanew, Petar Morozowa, Tanju Stamatow, Nikoł Kożucharow, Dimitr Gjudżenow, Ceno Todorow, Jakim Banczew, Atanas Michow, Anton Mitow). Artyści ci bardzo różnią się od siebie stylem i techniką, lecz łączy ich odzwierciedlone na obrazach doświadczenie ludzkiego okrucieństwa wyrządzanego na froncie. Wszyscy byli również wychowankami najbardziej prestiżowych, europejskich szkół artystycznych, którzy wrócili do Bułgarii, by wziąć udział w walkach, lecz swoją sztuką pragnęli ocalić reszki tego, co ludzkie i humanitarne w otoczeniu wojny totalnej.
Ambasador Republiki Bułgarii, Emił Jałnyzow, zaznaczył, że dzieła te przedstawiają tak naprawdę wciąż żywe w świadomości narodu bułgarskiego, jak i również polskiego, wspomnienia.
Za współorganizowanie przedsięwzięcia Narodowe Muzeum Historii Wojennej w Sofii odznaczyło dyrektorkę Bułgarskiego Instytutu Kultury plakietką honorową.
Wystawę będzie można obejrzeć do 14 października 2016r.
Tekst: Pamela Kaczmarek