Z okazji trwającego święta stulecia bułgarskiego kina 28 stycznia 2015 roku w Bułgarskim Instytucie Kultury zaprezentowany został tym razem film dokumentalny – Długa droga do domu – w reżyserii Boriany Punczewej, znanej bułgarskiej reżyserki i aktorki polskiego pochodzenia. Ze względu na jej obecność i doświadczenie po obu stronach kamery, ten niezwykły filmowy wieczór zyskał miano Etiud reżyserskich i aktorskich. Buriana Punczewa ukończyła studia w Narodowej Akademii Sztuki Teatralnej i Filmowej w Sofii. Zagrała w wielu filmach fabularnych, uznawanych za wzorowe przykłady współczesnej kinematografii bułgarskiej, a także osiągnęła wiele sukcesów w sztuce reżyserskiej. W latach 2002–2007 była również dyrektorem Bułgarskiego Instytutu Kultury w Warszawie, i dlatego też było to dla niej spotkanie bardzo emocjonujące – po raz pierwszy to ona sama była gościem w BIKu i to specjalnie dla niej, i jej autorskiego filmu, zebrała się tak liczna publiczność.
Film Boriany Punczewej – Długa droga do domu – opowiada historię Iliji, który zostawiony przez swoją matkę romskiego pochodzenia, jeszcze jako maleńki chłopiec, trafia do adopcji w domu dla dzieci pozbawionych opieki rodzicielskiej. Scena przekazania dziecka została nakręcona na taśmie filmowej i przechowana. Dwadzieścia lat później młody Ilija, obywatel już Francji, wraca do Bułgarii by spotkać biologiczną matkę i swoje rodzeństwo.
–Mama wyjaśniła mi wszystko, jak tylko zacząłem rozumieć po francusku. Miałem wtedy pięć lat. Powiedziała mi, że jestem adoptowany (…) Obraz matki jest dla mnie świętością, a ja byłem go pozbawiony.
W filmie Boriany Punczewej przeplata się kilka paralelnych historii dzieci, które dopiero co zostały adoptowane i dopiero co rozpoczynają swoją długą drogę do domu – do Anglii, Francji, Hiszpanii. Żadnemu z nich nie jest łatwo przystosować się do swojego nowego miejsca zamieszkania, nauczyć się języka, kultury i żyć ze świadomością, że jest się innym. Przyrodni rodzice wychowują je jednak w atmosferze pełnej tolerancji i zrozumienia, ukazują im, że podziały rasowe, kulturowe nie stanowią dla nich w życiu żadnego ograniczenia, że mają dokładnie tyle samo możliwości i potencjału, co inni. Główny bohater filmu, Ilija, mówi o sobie wprost – jestem cyganem i nie wstydzę się tego. Dokument Długa droga do domu pokazuje przez to, co tak naprawdę jest najważniejsze i co ma największy wpływ na życie każdego dziecka, a w gruncie rzeczy i na życie każdego z nas – jest to środowisko, w którym dorastamy i przede wszystkim świadomość tego, że jesteśmy kochani.
Pokaz filmu zakończył się głośnymi brawami przejętych i ogromnie wzruszonych widzów. Buriana Punczewa wystąpiła jeszcze na chwilę przed publicznością, by podziękować wszystkim tym, którzy pomogli jej przy realizacji filmu, a zwłaszcza obecnemu na miejscu producentowi i wieloletniemu przyjacielowi – Iwanowi Niczewowi. Reżyserka opowiedziała także o tym, jak ważną rolę pełniła (i nadal pełni) dla środowiska aktorsko-reżyserskiego w Bułgarii – polska Szkoła Filmowa w Łodzi (i to z nią związany był również sam ojciec Boriany Punczewej).
Tekst: Pamela Kaczmarek